W miarę jak nauka coraz lepiej rozumie procesy starzenia się, na pierwszy plan w badaniach nad długowiecznością wysuwa się fascynująca grupa białek – sirtuiny. Choć działają one w ukryciu, są jednymi z najważniejszych regulatorów zdrowia komórkowego i procesów starzenia. Można powiedzieć, że to niewidzialne strażniczki młodości, które czuwają nad naszym metabolizmem, odpornością i integralnością DNA.
W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej, czym są sirtuiny, jaka jest ich rola w organizmie i – co najważniejsze – jak możemy naturalnie aktywować ich działanie, korzystając z aktualnej wiedzy naukowej i strategii lifestyle'owych.
Czym są sirtuiny?
Sirtuiny to rodzina siedmiu enzymów (SIRT1–SIRT7), które działają jako deacetylazy zależne od NAD⁺. Ich działanie polega na modyfikowaniu innych białek poprzez usuwanie grup acetylowych, co zmienia aktywność tych białek, a tym samym wpływa na wiele procesów biologicznych. Najlepiej poznanym członkiem tej rodziny jest SIRT1, który bierze udział m.in. w:
- regulacji ekspresji genów,
- naprawie uszkodzeń DNA,
- metabolizmie lipidów i glukozy,
- funkcjonowaniu mitochondriów,
- ochronie przed stresem oksydacyjnym,
- utrzymywaniu homeostazy energetycznej,
- kontroli rytmu dobowego (wraz z białkami CLOCK i BMAL1) [1][2].
Co ważne, aktywność sirtuin jest silnie uzależniona od poziomu NAD⁺ – cząsteczki, której ilość w organizmie maleje z wiekiem. To właśnie spadek NAD⁺ prowadzi m.in. do obniżenia efektywności naprawy DNA, zaburzenia pracy mitochondriów i zwiększenia ryzyka chorób cywilizacyjnych, takich jak cukrzyca typu 2, miażdżyca czy choroby neurodegeneracyjne [3].
Jak aktywować sirtuiny naturalnie?
Wiedząc, jak ważna jest aktywność sirtuin dla zdrowia i długowieczności, kluczowe staje się pytanie: jak możemy wspierać je na co dzień? Okazuje się, że istnieje kilka sprawdzonych metod – opartych na stylu życia i suplementacji – które pozwalają zwiększyć ich ekspresję i aktywność enzymatyczną.
Jedną z najbardziej udokumentowanych strategii jest ograniczenie kalorii, zwłaszcza w formie postu przerywanego (intermittent fasting). Liczne badania wykazały, że okresowe głodówki (np. 16:8 lub 20:4) zwiększają poziom NAD⁺, co prowadzi do aktywacji SIRT1 i poprawy odporności komórkowej[4]. Mechanizm ten przypomina działanie restrykcji kalorycznej, znanej z wydłużania życia w badaniach na wielu gatunkach – od drożdży, przez myszy, aż po naczelne [5].
Równie skutecznym bodźcem jest aktywność fizyczna, szczególnie o charakterze tlenowym. Regularne ćwiczenia pobudzają produkcję NAD⁺ i aktywację sirtuin w tkance mięśniowej, co poprawia metabolizm, wrażliwość insulinową oraz funkcjonowanie mitochondriów. Udowodniono także, że osoby aktywne mają wyższy poziom SIRT1 we krwi i mniejsze ryzyko chorób związanych z wiekiem [6].
Równie istotna jest dieta – szczególnie bogata w naturalne związki aktywujące sirtuiny, czyli tzw. polifenole. Najbardziej znanym jest resweratrol, obecny w skórkach winogron i czerwonym winie. Jego działanie polega na bezpośredniej aktywacji SIRT1, a także zwiększeniu ekspresji genów ochronnych. Jednak, aby uzyskać efekty terapeutyczne, konieczna jest suplementacja – ponieważ dawki obecne w diecie są zbyt niskie [7].
Suplementy wspierające aktywację sirtuin
Wraz z rozwojem biotechnologii pojawiły się także konkretne suplementy, które mogą skutecznie wspierać sirtuiny, zarówno pośrednio (poprzez zwiększenie NAD⁺), jak i bezpośrednio:
- Nikotynamid Rybozyd (NR) – prekursor NAD⁺ o bardzo dobrej biodostępności. Suplementacja NR zwiększa poziom NAD⁺ we krwi, co z kolei aktywuje SIRT1 i poprawia funkcjonowanie mitochondriów. W badaniach na ludziach NR poprawiał markery zdrowia metabolicznego i mitochondrialnego [8][9].
- Trans-Resweratrol – silny antyoksydant i jeden z najczęściej badanych aktywatorów SIRT1. W połączeniu z NR działa synergistycznie: resweratrol aktywuje sirtuiny, a NR dostarcza im „paliwa” w postaci NAD⁺ [10].
- Spermidyna – choć nie działa bezpośrednio na sirtuiny, wspiera autofagię i ekspresję genów długowieczności, co wpływa pozytywnie na ogólną homeostazę komórkową [11].
- Apigenina – naturalny flawonoid występujący m.in. w pietruszce i rumianku, który blokuje enzym CD38 – odpowiedzialny za degradację NAD⁺. Dzięki temu pomaga utrzymać wysoki poziom NAD⁺ i pośrednio wspiera sirtuiny [12].
- Koenzym Q10 (ubichinol) – choć nie wpływa bezpośrednio na ekspresję sirtuin, działa wspierająco na mitochondria, które są jednym z głównych celów działania tych enzymów [13].
Wnioski: młodość to strategia, nie przypadek
Sirtuiny są dziś uznawane za kluczowe cele terapeutyczne w kontekście długowieczności. Ich aktywność wpływa na niemal każdy aspekt zdrowia komórkowego: od naprawy DNA, przez metabolizm, po regulację stresu oksydacyjnego i rytmu dobowego. Dobra wiadomość? Ich aktywację mamy częściowo pod kontrolą – wystarczy wdrożyć sprawdzone strategie: post przerywany, aktywność fizyczną, dietę bogatą w polifenole i uzupełniającą suplementację.
W LLMe łączymy najnowszą wiedzę z praktycznymi rozwiązaniami. Suplementy takie jak NR, Resweratrol, Spermidyna czy Apigenina to nie marketing – to realne wsparcie dla Twojego wewnętrznego „systemu młodości”.
Przypisy naukowe:
- Haigis MC, Sinclair DA. Mammalian Sirtuins: Biological Insights and Disease Relevance. Annu Rev Pathol. 2010;5:253–95.
https://doi.org/10.1146/annurev.pathol.4.110807.092250 - Chang HC, Guarente L. SIRT1 and other sirtuins in metabolism. Trends Endocrinol Metab. 2014;25(3):138–45.
https://doi.org/10.1016/j.tem.2013.12.001 - Verdin E. NAD⁺ in aging, metabolism, and neurodegeneration. Science. 2015;350(6265):1208–13.
https://doi.org/10.1126/science.aac4854 - Canto C, Auwerx J. Caloric restriction, SIRT1 and longevity. Trends Endocrinol Metab. 2009;20(7):325–31.
https://doi.org/10.1016/j.tem.2009.03.008 - Fontana L, Partridge L, Longo VD. Extending healthy life span—from yeast to humans. Science. 2010;328(5976):321–6.
https://doi.org/10.1126/science.1172539 - Greig FH et al. Exercise and sirtuins: a double advantage on age-related disorders? Ageing Res Rev. 2015;24(Pt B):229–38.
https://doi.org/10.1016/j.arr.2015.08.004 - Baur JA, Sinclair DA. Therapeutic potential of resveratrol: the in vivo evidence. Nat Rev Drug Discov. 2006;5(6):493–506.
https://doi.org/10.1038/nrd2060 - Trammell SAJ et al. Nicotinamide riboside is uniquely and orally bioavailable in mice and humans. Nat Commun. 2016;7:12948.
https://doi.org/10.1038/ncomms12948 - Martens CR et al. Chronic nicotinamide riboside supplementation is well-tolerated and elevates NAD⁺ in healthy middle-aged and older adults. Nat Commun. 2018;9(1):1286.
https://doi.org/10.1038/s41467-018-03421-7 - Timmers S et al. Calorie restriction-like effects of 30 days of resveratrol supplementation. Cell Metab. 2011;14(5):612–22.
https://doi.org/10.1016/j.cmet.2011.10.002 - Madeo F et al. Spermidine in health and disease. Science. 2018;359(6374):eaan2788.
https://doi.org/10.1126/science.aan2788 - Covarrubias AJ et al. The NAD⁺ metabolism and the control of aging and longevity. Trends Biochem Sci. 2021;46(4):283–295.
https://doi.org/10.1016/j.tibs.2020.10.006 - Littarru GP, Tiano L. Clinical aspects of coenzyme Q10: An update. Nutrition. 2010;26(3):250–4.
https://doi.org/10.1016/j.nut.2009.08.008